5 dingen die je moet weten over paella

Paella is een gerecht waar je samen van geniet. Je mag het echt wel een sociaal gerecht noemen. In Valencia wordt paella vooral op zondag gemaakt, waarna het met vrienden en/of familie gegeten wordt. Dat gebeurt eigenlijk altijd als lunch. Paella wordt door Valencianen en andere Spanjaarden zelden als diner gegeten.

Bij restaurants kun je paella alleen bestellen voor minimaal 2 personen. Dat heeft naast het sociale aspect nog een reden: paella maken is relatief tijdrovend, waardoor een eenpersoonsportie niet winstgevend zou zijn, tenzij dat je te veel zou vragen voor het gerecht.

Paella maak je in een paellapan. Dus niet in een hapjespan, niet in een stoomoven en niet in een slowcooker. Het woord paella is afgeleid van de specifieke pan die voor het gerecht gebruikt wordt: de paellera.

Paellapannen hebben een brede, ondiepe vorm met twee handvatten. Traditioneel worden paellapannen gemaakt van gepolijst koolstofstaal. Dit materiaal geleidt warmte goed en zorgt voor een gelijkmatige kooktemperatuur. De brede bodem zorgt ervoor dat de rijst gelijkmatig kan garen en de ingrediënten kunnen karameliseren, wat zorgt voor een complexe en smaakvolle paella.

Paellapannen worden in veel verschillende groottes verkocht. De diameter bepaald voor hoeveel personen je paella in de pan kunt maken.

Paella dien je niet te serveren, maar hoort uit de pan gegeten te worden. De pan hoort in het midden van het gezelschap op tafel gezet te worden. Ieder krijgt zijn eigen sectie toebedeeld, waarna je uit de pan gaat eten. Dat doe je bij voorkeur met een houten lepel. Dat is niet alleen de traditionele manier van eten, men gelooft dat metalen lepels de smaakbeleving kunnen beïnvloeden.

Paella met vis en/of schaaldieren is eigenlijk geen paella. Traditionele paella bevat konijn en kip als proteïnebronnen. Het vlees wordt continu meegekookt. Zou je dat met vis of schaaldieren doen, dan komt dat de structuur en smaak niet ten goede. En het hoort volgens de traditionele recepten sowieso niet thuis in paella.

Arroz a banda is de juiste benaming voor een met paella vergelijkbaar gerecht waar vis en/of schaaldieren in verwerkt zijn. Dit gerecht vond zijn oorsprong in Alicante. Het was een manier om onverkochte resten vis in een gerecht te verwerken. In de loop der jaren is arroz a banda geëvolueerd door het gebruik van hoogwaardigere vis en schaaldieren. De veel gebruikte term paella de marisco (vis paella) is niet juist, omdat de ingrediënten en de bereidingswijze afwijken van die van traditionele paella. Zo worden de vis en schaaldieren apart bereid en op het laatst toegevoegd.

Wie goed oplet, die ziet dat er op de hoofdfoto van dit artikel geen traditionele paella staat, maar een variant die volgens de Valencianen eigenlijk geen paella mag heten.

Veel Nederlanders spreken het woord paella verkeerd uit. De meest voorkomende fout is door de dubbele ‘l’ als ‘lj’ uit te spreken, zodat je het als ‘pa-el-ja’ klinkt. Er zijn ook Nederlanders die de dubbele ‘l’ gewoon als een dubbele ‘l’ uitspreken. Dan hoor je dus ‘pa-el-la’, dus precies zoals je het schrijft. In het Spaans klinkt ll als een zachte “j”, zoals in “hallelujah”

De klemtoon ligt op de e in “paella”. De juiste uitspraak in het Spaans is pah-EH-yah.