5 dingen die je moet weten over fooien

Het is niet altijd duidelijk wanneer en hoeveel fooi gebruikelijk is. Er zijn verschillende redenen waarom mensen fooi geven. In sommige landen, zoals de Verenigde Staten, is fooi een manier om het loon van bedienend personeel aan te vullen. In andere landen, zoals Nederland, is fooi een manier om de kwaliteit van de dienstverlening te belonen. Hierdoor ontstaan er verschillen in hoeveel fooi je in een bepaald land zou ‘moeten’ geven.

De onduidelijkheid die vaak heerst over fooien wordt af en toe in stand gehouden door horecapersoneel dat de etiquette rondom fooien uit andere landen voor eigen gewin probeert toe te laten passen in hun land. Want geef toe: op het moment dat je ergens leest of hoort dat 10% fooi over de restaurantrekening in Nederland gebruikelijk is, dan vraag je jezelf toch af of je niet in een ander Nederland woont dan wie dat geschreven of gezegd heeft. Want ik ken weinig mensen die bij een restaurantrekening van pakweg 250 euro (wat tegenwoordig geen uitzondering is als je met vier personen uit gaat eten) daar 25 euro aan fooi over betalen. Als het wel gebruikelijk zou zijn, dan had de Nederlandse horeca minder moeite om aan personeel te komen.

Zorg ervoor dat je je voor of tijdens een reis goed op de hoogte brengt van wat normaal is op het gebied van fooien op jouw reisbestemming. Steeds meer websites roepen elkaar klakkeloos na en hebben het over bijna ieder land inmiddels over 5, 10 of 15 procent fooi, terwijl dat vaak lariekoek is. Twijfel je, vraag het dan bij het toeristenkantoor, aan lokale bevolking of kijk wat anderen doen.

Er zijn landen waar de fooien bijna verplicht zijn (denk weer aan de Verenigde Staten), maar er bestaan ook landen en culturen waarin fooien zeldzaam zijn of zelfs als onbeschoft beschouwd kunnen worden. Vaak zijn dit Aziatische landen zoals Japan, Zuid-Korea, Vietnam en China. In deze landen kan een fooi als beledigend ervaren worden, omdat het impliceert dat de ontvanger niet genoeg verdient.

Over sommige bestemmingen lees je tegenstrijdige informatie. Pak een populair vakantieland zoals Griekenland. De één schrijft “Op de meeste plaatsen in Griekenland verwacht men een fooi, maar je bent niet verplicht. Een fooi van tussen de 5 à 10% van het totale bedrag is een goede leidraad” en de andere website vertelt je dat je in Griekenland alleen een fooi geeft als de service écht bovengemiddeld is. Het beste kies je in zo’n geval voor de gulden middenweg: een bescheiden fooi, maar geen fooi geven als je niet tevreden bent.

In sommige landen is het geven van een fooi ‘verplicht’. Het woord ‘verplicht’ staat tussen haakjes, omdat het geen wettelijke plicht is. Mogelijk gelden er wel vaste percentages voor bedieningskosten. Die moeten dan duidelijk op de menukaart of op andere wijze aangegeven worden en automatisch aan de rekening toegevoegd zijn.

De Verenigde Staten en Canada zijn voorbeelden van landen waar fooien zeer gebruikelijk zijn en het een substantieel onderdeel van de inkomsten van het personeel vormt. Percentages van 15 tot 18% over de totale rekening zijn normaal in de horeca. Ben je uitermate tevreden over de service? Tel dan 20 tot 22% over het totaalbedrag op bij de rekening. In duurdere steden zoals New York City zijn de hogere percentages gebruikelijker dan op het Amerikaanse platteland.

Kijk goed wat er op de rekening aan toegevoegde bedragen staat. Mogelijk is er al een service charge, automatische fooi of een andere toeslag in rekening gebracht. Zo zijn er landen waar er standaard brood op de rekening staat of coperto, zoals ze in Italië “brood en bestek” noemen. Kijk goed of het een verplicht bedrag is, een suggestie die strookt met de realiteit of een doortrapte manier om de rekening op te voeren. Zo schijnt een bekende keten van Italiaanse restaurants in Oostenrijk momenteel 15% fooi toe te voegen aan de rekening.

Als er een automatisch bedrag toegevoegd is aan de rekening, beoordeel dan op basis van de beschikbare info of het terecht is, of je het eventueel aan moet passen of dat je het moet schrappen of erover in discussie zou kunnen gaan. Vraag jezelf af of er bovenop de gerekende kosten nog een extra fooi van toepassing zou moeten zijn.

We raken steeds meer gewend aan niet-contante betalingen. De creditcard, bankpas en smartphone worden vaak gebruikt om rekeningen te voldoen. Je kunt ervoor kiezen om de fooi op te tellen bij het te betalen bedrag en het als één betaling uit te voeren. Wil je er zeker van zijn dat de fooi daadwerkelijk bij het personeel terechtkomt of specifiek bij degene die jou geholpen heeft? Dan kan het handiger zijn om de fooi contant te geven. Dan weet je zeker dat de baas het niet in zijn eigen zak steekt.