Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

5 dingen die je moet weten over de Berlijnse Muur

Als je aan Berlijn denkt, dan zul je al snel de associatie maken met de Berlijnse Muur. Deze fysieke afscheiding heeft er decennialang voor gezorgd dat het kapitalistische West-Berlijn en het communistische Oost-Berlijn van elkaar gescheiden werden. De Berlijnse Muur moest ervoor zorgen dat mensen uit Oost-Duitsland niet meer naar het vrije Westen konden vluchten. Het werd door de Muur niet alleen fysiek lastig gemaakt, wachttorens met gewapende wachters zorgden ervoor dat vluchtpogingen met harde hand gestopt werden.

Na de val van de muur in 1989 is de fysieke muur grotendeels uit het straatbeeld van Berlijn verdwenen. De afgelopen decennia hebben stadsvernieuwingen ertoe geleid dat de voormalige scheiding steeds minder zichtbaar is. Gelukkig is de Berlijnse Muur op verschillende manieren nog wel aanwezig in Berlijn. Hierdoor kunnen we enigszins een inbeelding maken van wat voor impact deze enorme constructie gehad moet hebben op de stad en vooral op de inwoners. En laat het vooral een les zijn voor de toekomst. Mensen hun vrijheid ontnemen is wreed.

Over de Berlijnse Muur zijn complete boeken geschreven, er zijn documentaires aan gewijd en het onderwerp wordt nog steeds volop behandeld in geschiedenislessen op onze scholen. Wij hebben geprobeerd de essentiële dingen die je moet weten over de Berlijnse Muur samen te vatten in vijf onderwerpen.

1

De oorzaak

Na de capitulatie van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog werden Duitsland, Berlijn en Wenen in vier bezettingszones ingedeeld. De Britten, Amerikanen, Russen en later ook de Fransen kregen ieder een deel toegewezen. Monetaire verschillen die in 1948 ontstonden leidden tot een economische tweedeling. Die zorgde ervoor dat de Russen hun deel van Duitsland en Berlijn af wilden gaan schermen.

Om de uitstroom van Oost-Duitsers te beperken was er in de dertien jaar voorafgaand aan de bouw van de Muur was er al sprake van een steeds nadrukkelijker aanwezige afscheiding. Om het aantal ontsnappingspogingen nog verder in te perken werd de afsluiting vervangen door een enorme muur. Deze grensconstructie moest het onmogelijk maken om ongeoorloofd tussen het communistische oosten en het kapitalistische westen te reizen.

2

Feiten en cijfers

De start van bouw van de Berlijnse Muur vond plaats in de nacht van 12 op 13 augustus 1961. DE bouw nam slechts enkele weken in beslag. Het deel van de Muur dat West- en Oost-Berlijn scheidde had een totale lengte van 45,1 kilometer. De totale grensafscheiding die rond West-Berlijn stond was 167,8 kilometer lang. De muur was gemiddeld 3,6 meter hoog. De breedte van de muurzone varieerde. Op sommige plekken was de muurzone bijna honderd meter breed. De muur bestond uit betonnen panelen, prikkeldraad, wachttorens en bewakingsinstallaties en er waren 302 uitkijktorens langs de muur.

Er waren verschillende lagen beveiligingssystemen, waaronder een ‘dodenstrook’ met mijnen, bewegingssensoren en valkuilen. Meer dan 5.000 mensen probeerden te ontsnappen van Oost- naar West-Berlijn. Minstens 138 mensen kwamen om het leven tijdens hun ontsnappingspogingen.

De grensovergangen op de muur werden bekend als “Checkpoint Charlie”, “Checkpoint Alpha” en “Checkpoint Bravo”. De muur werd door de Oost-Duitse regering ook wel de “Anti-Fascistische Beschermingsmuur” genoemd.

3

Val van de Muur

Zo onverwacht als dat de Berlijnse Muur in 1961 weggezet werd, zo onaangekondigd kwam de Val van de Muur 28 jaar later ook. Het was al enkele maanden aan het rommelen achter het IJzeren Gordijn. Op 23 augustus opende het Oost-Europese Hongarije de grens met Oostenrijk weer. Toch kwam de persconferentie op 9 november 1989 waarin aangekondigd werd dat iedere DDR-burger voortaan vrij was om de grens over te gaan vrij plots. Dit historische moment luidde een waar volksfeest in Berlijn in, waarbij de burgers van Oost- en West-Berlijn eindelijk herenigd werden.

In de dagen die volgden werden grote delen van de muur gesloopt. De Val van de Muur wordt als de versnelling gezien in het uiteenvallen van het Warschaupact en de Sovjet-Unie. Het was natuurlijk ook de basis voor de hereniging van het tot die tijd opgesplitste Duitsland. Op 3 oktober 1990 vond de officiële Wiedervereinigung plaats.

4

De beste plekken om de muur te zien

De Berlijnse Muur is grotendeels gesloopt. In souvenirwinkels kun je nog stukjes van de muur kopen. Er zijn ook een aantal plekken waar je delen van de Berlijnse Muur kunt zien. De beste plekken om dat te doen zijn de East Side Gallery aan de Mühlenstrasse en de Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse. Op sommige plekken in Berlijn, zoals de Potsdamer Platz, kun je losse segmenten van de Berlijnse Muur zien staan.

De East Side Gallery is het langste stuk van de muur dat nog grotendeels intact is. Hier heeft de muur een lengte van ruim dertienhonderd meter. Op de muur zijn schilderingen aangebracht.

Bij de Gedenkstätte Berliner Mauer kun je een stuk van de muurzone zien die nog intact is. Vanaf een gratis toegankelijk hoger gelegen uitzichtpunt kun je dit deel van de muur inclusief de wachttoren goed bekijken.

5

Ontdek de muur met een gids

Je kunt zelf op zoek gaan naar de plekken waar de Berlijnse Muur stond en soms nog staat. Uit eigen ervaring weten we dat het verhaal van de muur veel beter tot zijn recht komt als je met een goede gids op pad gaat. Er zijn wandeltochten die het thema ‘muur’ meepakken. Onze voorkeur heeft het om voor een fietstour te kiezen. Baja Bikes biedt verschillende fietstochten in Berlijn aan waarbij je de Berlijnse Muur meegepakt wordt of zelfs het hoofdonderwerp is.

De Berlijn Highlights fietstour laat je al kennismaken met de muur, maar als je het je vooral om de muur gaat, dan zou je de ‘Berlijn Fietstocht langs de muur‘ kunnen overwegen.